Έσβησε 80 κεράκια ο θρυλικός σκαραβαίος

Ο VW Beetle ή αλλιώς "σκαραβαίος" ήταν το «αυτοκίνητο του λαού» και είχε κατασκευαστεί με πρωτοβουλία των ναζί και με πολιτικό πατέρα τον Αδόλφο Χίτλερ.

Η ιδέα ξεκίνησε από τον Αδόλφο Χίτλερ και τον Φέρντιναντ Πόρσε. Πόρσε, ο μεγαλοφυής κατασκευαστής και Χίτλερ, ο πολιτικός αρωγός –συναντήθηκαν δύο προσωπικότητες «που ταίριαξαν μεταξύ τους», συνοψίζει στην Deutsche Welle ο Βόλφραμ Πύτα, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης.

«Από τη μια πλευρά ήταν ο Χίτλερ που χρειαζόταν, ας πούμε, μια δημιουργική προσωπικότητα ώστε να αντεπεξέλθει στη γιγάντια τεχνολογική δυσκολία που υπήρχε. Αυτή η προσωπικότητα ήταν αναμφίβολα ο Πόρσε. Από την άλλη πλευρά, ο Πόρσε χρειαζόταν έναν πολιτικό εντολέα που να του δίνει τη δυνατότητα να κατασκευάσει χωρίς την πίεση του κόστους, υπό ιδανικές συνθήκες», επισημαίνει ο γερμανός καθηγητής.

Ήδη από τον Φεβρουάριο του 1933, λίγες εβδομάδες αφότου έγινε καγκελάριος, ο Χίτλερ εξήγγειλε τη λεγόμενη «εκμηχάνιση του λαού». Το καλοκαίρι του 1934 δόθηκε η εντολή στον Πόρσε να σχεδιάσει ένα όχημα. Στις 26 Μαΐου 1938, παρουσία του Χίτλερ, μπήκαν πανηγυρικά τα θεμέλια για το εργοστάσιο της Volkswagen στο Βόλφσμπουργκ. Παρότι παρουσιάστηκε ως «αυτοκίνητο του λαού» όμως, το νέο όχημα τέθηκε αρχικά στις υπηρεσίες της Βέρμαχτ και χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό όχημα παντός εδάφους στο πολεμικό μέτωπο.

Ο Αδόλφος Χίτλερ με το VW Beetle

Σύμβολο και ρεκόρ πωλήσεων

Η μοναδική ιστορία επιτυχίας του μικρού αυτοκινήτου για τον λαό άρχισε να γράφεται μεταπολεμικά. Προκειμένου να αποτιναχθεί το ναζιστικό παρελθόν του το αυτοκίνητο μετονομάστηκε σε σκαραβαίο. Ήδη τον Δεκέμβριο του 1945, μισό χρόνο μετά τη λήξη του πολέμου, ξεκίνησε η εργοστασιακή παραγωγή του. Δέκα χρόνια μετά γιορτάστηκε ήδη η κατασκευή ενός εκατομμυρίου οχημάτων.

Το «κατσαριδάκι» εξελίχθηκε σε σύμβολο του γερμανικού οικονομικού θαύματος και έκανε ρεκόρ πωλήσεων παγκοσμίως.

H σύγχρονη εκδοχή του σκαραβαίου

Η επιτυχία

Σύμφωνα με τον ιστορικό Βόλφραμ Πύτα, η αποσύνδεση του σκαραβαίου από τις ναζιστικές καταβολές του κατέστη απόλυτα σαφής όταν η γαλλική κυβέρνηση επιχείρησε ήδη το 1945 να αποσπάσει τον Φέρντιναντ Πόρσε από την Volkswagen. Ωστόσο, όπως είπε, «υπήρξαν ίντριγκες των ανταγωνιστών Ρενό και Πεζό» στη Γαλλία. «Ο Πόρσε και ο γαμπρός του, Άντον Πίεχ, κατηγορήθηκαν για συμμετοχή σε εγκλήματα πολέμου» και ο Πόρσε φυλακίστηκε απροσδόκητα μεταξύ 1945 και 1947 από τις γαλλικές στρατιωτικές αρχές. Ωστόσο, η σύλληψή του δεν στάθηκε ικανή να αναχαιτίσει την παγκόσμια επιτυχία του σκαραβαίου.

Ο Βόλφραμ Πύτα επισημαίνει ότι συνεργασίες όπως αυτή μεταξύ του Χίτλερ και του Πόρσε δεν είναι ασυνήθιστες. Όπως εξηγεί στην DW, «οικονομικοί υπεύθυνοι που ενδιαφέρονται αποκλειστικά για την επιτυχία της επιχείρησής τους ή για την υλοποίηση φιλόδοξων τεχνολογικών έργων σε κάποιες περιπτώσεις δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό να συμπαραταχθούν με εξουσιαστές».

Του Στέλιου Κυθρεώτη

Κάθε φορά που φθάνω σε έκθεση κλασικών αυτοκινήτων στο εξωτερικό, νιώθω μια απέραντη χαρά που βρίσκομαι μαζί με χιλιάδες άλλα άτομα τα οποία, όπως κι εγώ, λατρεύουν το αυτοκίνητο. Πόσο μάλλον όταν πηγαίνω στην έκθεση Automotoretro στο Τορίνο η οποία τα τελευταία χρόνια δημιούργησε και το κομμάτι Automotoracing το οποίο μοιάζει με το δικό μας, Boyz Stuff.

Δυστυχώς, στην Κύπρο το κλασικό αυτοκίνητο και γενικότερα το χόμπι του αυτοκινήτου και του motorsport, είναι παρεξηγημένο. Είμαστε γενικά σαν λαός πολύ απληροφόρητοι στην πλειοψηφία μας σε ότι αφορά στο κλασικό αυτοκίνητο και εντελώς άσχετοι με τον τρόπο που σκέφτεται το κοινό που έχει πάθος με τα γρήγορα ή όμορφα ή κλασικά αυτοκίνητα. Σαν κύπριοι, με την εξαίρεση κάποιων χιλιάδων φίλων που άλλοι ασχολούνται με τα κλασικά και άλλοι με το tuning ή την ταχύτητα, ή κάτι σχετικό, είμαστε λαός της μάππας.

Έχω περάσει από πολλές εκφάνσεις της αυτοκινητιστικής κουλτούρας, ξεκινώντας βέβαια από τον δρόμο, τις κόντρες (ναι, το παραδέχομαι) σε Κύπρο και κυρίως στην Ελλάδα. Φυσικά, την εποχή μας δεν υπήρχαν πίστες, και όσοι τρέχαμε, το κάναμε – λανθασμένα - στους δρόμους, δυστυχώς.

Όντας στην Ιταλία στην Έκθεση Automotoretro και βλέποντας δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες να απολαμβάνουν τα αυτοκίνητα, να ψάχνουν ανταλλακτικά για το αγαπημένο τους κλασικό, το θέαμα στην "αρένα" ακόμη και μέσα στα χιόνια αλλά και τα «μοτιφαρισμένα» αυτοκίνητα παρέα με την Αστυνομία, τους carabinieri και το στρατό που λαμβάνουν μέρος στην έκθεση δίπλα από τους νεαρούς με τις μοτίφες, αναρωτιέμαι τι πάει λάθος σε αυτό τον τόπο. Στην Κύπρο του μέσου, των δήθεν, του ξερόλα και του επιδειξία, το αυτοκίνητο έχει παρεξηγημένο ρόλο. Πόσο μάλλον το κλασικό..."πετάσσεις τα λεφτά σου στα παλιαυτοκίνητα", "εγώ χωρίς αιρ-κοντίσιον εν αντέχω" και τέτοια... Και η Πολιτεία, να το "παλεύει" τα τελευταία χρόνια, μπας και αναγνωρίσει αυτό που στο εξωτερικό είναι αντικείμενο θαυμασμού, ιστορία, πολιτισμός.

Βλέποντας εδώ στην έκθεση χιλιάδες βιβλία για κλασικά, λάτρεις να συζητάνε για ένα μοντέλο με τις ώρες, αλλά και τις παρέες των νεαρών δίπλα από τα μοτιφαρισμένα τους, στεναχωριέμαι γιατί μετά από τόσα χρόνια ενασχόλησης στο χώρο, περιοδικά, εκδηλώσεις, άρθρα, εκπομπές στην τηλεόραση, το Boyz Stuff, Cento Miglia, συμμετοχές σε αγώνες, την πίστα κλπ, δεν έχει αλλάξει σημαντικά το τοπίο στην Κύπρο. Ενώ η μάππα είναι παντού αποδεκτή, παρά τις πρόσφατες συλλήψεις για στημένα παιγνίδια και την κομματικοποίηση του χώρου, το πάθος για το αυτοκίνητο εξακολουθεί να είναι παρεξηγημένο. Αποδεχόμαστε από μερικούς νεαρούς να κλείνουν κεντρικούς δρόμους όποτε κερδίσει η ποδοσφαιρική τους ομάδα, αλλά θυμώνουμε αν μια εξάτμιση κατά την κρίση μας κάνει περισσότερο θόρυβο από ότι ενοχλεί την γαλήνη μας έστω κι αν βάσει νόμου δεν είναι μέχρι ενός ορίου παράνομο...

Η έκθεση

Εδώ στην Ιταλία, τριγυρνώντας σε μια τέτοια μεγάλη έκθεση, νιώθεις σίγουρα πως οι κόποι σου να σώσεις ένα αυτοκίνητο από βέβαιη καταστροφή, τα λεφτά που ξοδεύεις σε αυτό και η προσωρινή απώλεια των ανέσεων σου όταν οδηγείς κλασικό, αξίζουν τον κόπο. Εδώ βρίσκεσαι σε ένα περιβάλλον αυτοκινητιστικό με άλλες 70,000 ομοϊδεάτες, κόσμος ο οποίος περπατώντας ήσυχα απολαμβάνει το πάθος του. Και στην έκθεση, με φωτογραφίες να προσπαθείς να συνεννοηθείς με τους Ιταλούς για το εξάρτημα που αναζητάς, και δίπλα τα αυτοκίνητα που ονειρευόσουνα μικρός ή παρακολουθούσες στους αγώνες να εκτίθενται εκεί το ένα μετά το άλλο...

Άσε που αν δει κάποιος την ενασχόληση με τα κλασικά από οικονομικής άποψης, στην ουσία πρόκειται για επένδυση γιατί τα κλασικά αυτοκίνητα είναι βάσει μελέτης η Νο.1 επένδυση στην κόσμο τα τελευταία χρόνια. Δες σχετικό άρθρο στην Telegraph εδώ.

Το πως σκέφτεται ένας παθιασμένος του αυτοκινήτου, δεν μπορώ να σας το περιγράψω. Το τι σημαίνει να γυρνάς το κεφάλι σου πίσω κάθε φορά που απομακρύνεσαι από το αγαπημένο σου αυτοκίνητο, το ότι το σταθμεύεις σε σημείο για να μπορείς το βλέπεις από το μπαλκόνι, η ανοχή της ταλαιπωρίας όταν χαλάει η κλειδαριά, το τιμόνι που είναι τόσο σφιχτό και ιδανικό για να δυναμώνεις τους δικέφαλους... Αλλά και γενικότερα, το πως νιώθει ο οδηγός μιας BMW Μ2 όταν αλλάζει ταχύτητα ή ανεβάζει στροφές, πόσο ενθουσιάζει τον οδηγό το "γουσς" της τουρμπίνας, το γουργουρητό των διπλών weber σε παλαιότερα μοντέλα, το "πιντωμένο" ανέβασμα ταχυτήτων, το late braking και η στροφή με τα όσα στο καρτ... δεν περιμένω να το κατανοήσουν όλοι, αλλά τουλάχιστον να το σεβαστούν.

Παλεύω καθημερινά ούτως ώστε και στην Κύπρο να υπάρξουν όλο και περισσότεροι που θα καταλάβουν τον τρόπο σκέψης του «κοντράκια», του μοτίφα, του γρήγορου, του ραλλίστα, του λάτρη του κλασικού. Δεν υποστηρίζω το να τρέχει κάποιος στο δρόμο. Κατανοώ όμως γιατί κάποιοι το κάνουν – το έκανα κι εγώ νεαρότερος. Τώρα, υπάρχουν πίστες, motorsport.

Το αυτοκίνητο δεν είναι μόνο «πελλάρα» ή κόντρα. Είναι τρόπος ζωής για κάποιους που μπορεί να μην είμαστε ούτε κυνηγοί, ούτε της μάππας, ούτε καν του ποτού, χωρίς να μειώνω κάτι από αυτά. Απλά εξηγώ ότι, ιδιαίτερα τα κλασικά αυτοκίνητα, είναι μια κουλτούρα ζωής, ένα χόμπι που προϋποθέτει ώρες, υπομονή, κάποια λεφτά όπως οτιδήποτε άλλο, αλλά και πάρα πολύ σεβασμό. Όπως ένα διατηρητέο κτίριο, ένα μουσείο, μια θεατρική παράσταση, ένα παππού που διηγείται ιστορίες...

Στέλιος Κυθρεώτης

Editorial

Έσβησε 80 κεράκια ο θρυλικός σκαραβαίος

Το πάθος για τα αυτοκίνητα – Τι δεν βλέπει ο μέσος κυπραίος και τα “παλιοσίδερα”