*Γράφει ο Παναγιώτης Τσαγκάρης Twitter: @tsangarisp
Η Έντυπη Δημοσιογραφία αποτελούσε το καλύτερο φυτώριο δημοσιογραφίας. Απ’ εκεί ξεκινήσαμε όλοι οι δημοσιογράφοι της «παλαιάς κοπής».
Η εξέλιξη, η τεχνολογία έφερε και την επανάσταση στα ΜΜΕ. Ασχέτως αν στην Κύπρο δεν το αντιληφθήκαμε, μεγάλοι Οργανισμοί ΜΜΕ στο εξωτερικό αντιλήφθηκαν έγκαιρα το τεράστιο δίλημμα που είχαν μπροστά τους: Είτε επενδύουμε σε νέες τεχνολογίες, στο νέο είδος δημοσιογραφίας είτε επιμένουμε «παραδοσιακά και μόνο έντυπα» και αργοπεθαίνουμε. Επέλεξαν το πρώτο. Με σοβαρά κονδύλια εκατομμυρίων εξέλιξαν και επένδυσαν στην νέα τεχνολογία. Η οποία είναι το Online. Δεν είδαν το Online ως τον ανταγωνιστή τους, αλλά ως ένα επιπλέον βραχίονα επέκτασης του δικού τους ΜΜΕ. Αποτέλεσμα; Αντί να ζημιώνουν, κερδίζουν. Αντί να μειώνουν θέσεις εργασίας, αυξάνουν. Αντί να μειώνεται η αναγνωσιμότητά τους, αυξήθηκε. Όλα αυτά από τις αρχές της δεκαετίας του 2010.
Στην Κύπρο ταμπουρωθήκαμε στα στεγανά μας. Στο καβούκι μας. Όπως κάθε νέο τρομάζει, έτσι και το Online. Τα Έντυπα, φοβήθηκαν τον κανιβαλισμό με αποτέλεσμα να μην επενδύουν αρχικώς στο Online. Αποτέλεσμα να υπάρξει κενό και να εμφανιστούν εταιρείες ΜΜΕ αποκλειστικά για Online. Όταν τα Έντυπα αντιλήφθηκαν πως επρόκειτο για μια αναπόφευκτη «μάχη» άρχισαν να επενδύουν και τα ίδια στα Online. Ωστόσο πάντοτε με επιφύλαξη διότι δεν απέβαλαν από το μυαλό τους την «κακή ιδέα» ότι «το online θα κανιβαλίσει το έντυπο». Αντί δηλαδή να δουν το online ως ευκαιρία, το είδαν ως κατάρα. Κακώς. (Σε αυτή την εξίσωση υπήρξαν και δυο εν μέρει εξαιρέσεις που ήταν το συγκρότημα της SPP Media καθώς και το συγκρότημα ΔΙΑΣ).
Για κάποιο λόγο το «Έντυπο» αποτέλεσε την «Ιερή Αγελάδα» που κανένας δεν έπρεπε (και δεν πρέπει) να αγγίξει. Μια βιομηχανία, η οποία ακόμη και σήμερα δεν δουλεύει «καθαρά». Ακόμη και ως προς το θέμα πώλησης φύλλων, είμαστε η μοναδική χώρα στον Δυτικό κόσμο, όπου δεν υποχρεώνουμε δια Νόμου τα έντυπα να δημοσιοποιούν τις πωλήσεις τους. Ναι, ακόμη και αυτό, το πόσα φύλλα πουλά κάθε εφημερίδα, που θα έπρεπε να ήταν αυτονόητο, κρατείται μυστικό. Δεν θα επεκταθώ για τους λόγους του «μυστικού». Ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί τι γίνεται… Θα σας πω μόνο το προφανές: Αν εσύ ως επιχείρηση θέλεις να διαφημίσεις, πώς θα γνωρίζεις πόσοι αναγνώστες θα δουν την διαφήμισή σου, αφού τα νούμερα που θα σου πει ο Οίκος ή ακόμη και ο Διαφημιστής σου δεν ξέρεις αν είναι ορθά; Εσύ πληρώνεις με την εντύπωση ότι διαφημίζεις σε μια εφημερίδα με πωλήσεις 20,000 φύλλων αλλά ουδείς ξέρει αν αυτό το νούμερο ισχύει και αν είναι όντως έτσι! (Και αυτό δεν το διατυπώνω τώρα, επειδή συνεργάζομαι επαγγελματικά με Online ΜΜΕ αλλά το διατύπωσα αρκετές φορές και πριν το 2008 -όταν δηλαδή γινόταν πάρτι με διαφημίσεις- και μάλιστα όταν συνεργαζόμουν με την εφημερίδα «ΑΛΗΘΕΙΑ» προκαλέσαμε και τις άλλες Εφημερίδες για θεσμοθέτηση δημοσιοποίησης των πωλήσεων χωρίς καμία ανταπόκριση από τα υπόλοιπα ΜΜΕ – πλην του ΠΟΛΙΤΗ).
Η ατυχία του χώρου των ΜΜΕ είναι πως ο Πρώτος Πολίτης της χώρας ούτε πιστεύει αλλά ούτε και διαβάζει Online. Παραμένει, ένας παραδοσιακός αναγνώστης του Έντυπου. Αυτό δεν είναι κακό. Το κακό είναι πως ως Πρόεδρος δεν προσπαθεί καν -ως οφείλει- να αντιληφθεί και να κατανοήσει τις αλλαγές που επήλθαν. Το χειρότερο δε, είναι πως και οι συνεργάτες του -που είναι πολύ νεότεροι του- δεν τολμούν καν να του υποδείξουν πως ο χώρος των ΜΜΕ έχει αλλάξει. Και μάλιστα κατά πολύ.
Αποτέλεσμα; Να ανηφορίζουν στο Προεδρικό 4-5 εκδότες και να του αραδιάζουν κάμποσα του τύπου όπως πχ ότι χωρίς το Έντυπο δεν υπάρχει δημοσιογραφία, πως μόνο το Έντυπο παράγει πρωτογενές υλικό, ότι η μόνη σωστή δημοσιογραφία είναι η Έντυπη και αυτή είναι η πηγή ειδήσεων που διοχετεύεται στα Online. Και να του ζητούν βοήθεια και στήριξη διότι «το Έντυπο πεθαίνει». Όλα αυτά τα επιχειρήματα όμως πάσχουν. Και αποτελούν μόνο την μισή αλήθεια (είδε πιο κάτω).
Το Έντυπο όντως βρίσκεται σε δεινή θέση. Αλλά δεν είναι τώρα που βρίσκεται σε δεινή θέση και κυρίως δεν είναι λόγω του covid19 που βρέθηκε σε δεινή θέση. Είπαμε και πιο πάνω πως το Έντυπο παγκοσμίως άρχισε να βρίσκεται σε δεινή θέση από τις αρχές της δεκαετίας του 2010. Η Πανδημία το μόνο που άλλαξε είναι να επιταχύνει αυτή την πτωτική τάση πωλήσεων φύλλων. Και όταν οι αναγνώστες μετατοπίζονται σε άλλου είδους μορφή ενημέρωσης (online) ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ μετατοπίζεται και η διαφήμιση εκεί. Αφού η διαφήμιση γίνεται για τον κόσμο. Είναι λογικό ότι η διαφήμιση θα πάει εκεί που είναι ο κόσμος.
Εδώ σημειώνω πως προσωπικά δεν πιστεύω ότι το Έντυπο θα πεθάνει ή πως δεν πρέπει να στηριχθεί (είδε πιο κάτω). Ενδεχομένως να αλλάξει, να περιοριστεί αλλά δεν θα πεθάνει. Ωστόσο αυτό είναι άλλο θέμα.
Γιατί όμως τα επιχειρήματα των Εκδοτών πάσχουν και αποτελούν την μισή αλήθεια; Διότι, όντως τα Έντυπα διοχετεύουν την πρωτογενή ειδησεογραφία τους στα online. Αλλά σε ποια Online; Στα ΔΙΚΑ ΤΟΥΣ βεβαίως online και όχι ΣΕ ΟΛΑ.
Και επί τούτου, υποχρεωτικά θα πρέπει να αναφερθώ στις Ιστοσελίδες για τις οποίες είμαι υπεύθυνος ως Δ/ντης Ειδήσεων (Offsite & Brief) και να σημειώσω πως εμάς δεν μας δίνουν τα Έντυπα πρωτογενές υλικό. Παράγουμε δικό μας. Δεν περιοριστήκαμε στην αναδημοσίευση των τηλεγραφημάτων του ΚΥΠΕ, στο οποίο είμαστε συνδρομητές και πληρώνουμε δικαιώματα. Παράγουμε πρωτογενές υλικό, ρεπορτάζ, αναλύσεις, δημοσιεύουμε δικές μας συνεντεύξεις, φιλοξενούμε δηλώσεις και θέσεις αρμοδίων, έχουμε άποψη, φιλοξενούμε απόψεις. Εργοδοτούνται μόνο για αυτές τις δύο Ιστοσελίδες πέραν των 10 δημοσιογράφων με πλήρη απασχόληση. Η δε εταιρεία DigitalTree Media ευρύτερα εργοδοτεί επιπλέον άλλους δημοσιογράφους (με πλήρη απασχόληση) για την κάλυψη των αναγκών των Ιστοσελίδων Kerkida, AvantGarde, Car, MyLife ενώ σύντομα θα ενισχυθεί το δυναμικό της για τις ανάγκες του νέου project για το WebTv. Και για να λειτουργεί μια εταιρεία ΜΜΕ Online επαγγελματικά, πέραν της απασχόλησης δημοσιογράφων απαιτούνται χίλια άλλα δυο πράματα, λογιστήρια, τεχνική υποστήριξη, γραφίστες, γραφεία, εξοπλισμός κτλ κτλ. Το ίδιο θεωρώ ισχύει ή πρέπει να ισχύει αν δεν ισχύει και για άλλες εταιρείες που θέλουν να ονομάζονται ΜΜΕ και που θέλουν να ασχολούνται αμιγώς με την Online ενημέρωση.
Και ακριβώς είναι εδώ που εμφανίζεται το Προεδρικό να είναι στραβό. Αγνοεί όλες αυτές τις παραμέτρους, αγνοεί την δυναμική του κάθε ΜΜΕ, αγνοεί τις επενδύσεις εκατομμυρίων που γίνονται στον χώρο των ψηφιακών ΜΜΕ, αγνοεί τις θέσεις εργασίας στον χώρο των ΜΜΕ και «μυστικά» προσπαθεί να χρηματοδοτήσει άμεσα ή έμμεσα συγκεκριμένο αριθμό Ομίλων ΜΜΕ (τα Έντυπα) εις βάρος μάλιστα άλλων. Διότι προσέξετε:
Το μείζον εδώ δεν είναι ότι αρπάζουν κάποια ΜΜΕ λεφτά των φορολογουμένων και κάποια όχι, και αυτά που «έκοψαν έξω» φωνάζουν. Όχι. Δεν είναι αυτό. Προσωπικά θεωρώ πως κανονικά δεν θα έπρεπε να δίδεται ούτε και ένα σεντ από τα λεφτά των φορολογουμένων στα ΜΜΕ. Όπως ανακοινώθηκαν μέτρα για όλες τις επιχειρήσεις, τα ίδια μέτρα θα έπρεπε να ισχύουν (και ισχύουν) και για τα ΜΜΕ. Τέλος.
Το μείζον λοιπόν εδώ είναι άλλο. Και εγείρονται τρία ζητήματα:
Πρώτον. Παραβίαση του ανταγωνισμού. Πώς γίνεται ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να παραβιάζει τον ανταγωνισμό και μάλιστα να δρα υπέρ συγκεκριμένης ομάδας επιχειρήσεων εις βάρος άλλων επιχειρήσεων του ίδιου τομέα; Αφού χρηματοδοτώντας τα Έντυπα -τα οποία πλέον διαθέτουν και Online και είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους- δεν προβαίνεις σε δυσμενή διάκριση εις βάρος των αμιγών online ΜΜΕ και δεν παρεμβαίνεις στην ελεύθερη αγορά;
Δεύτερον. Στον χώρο των ΜΜΕ υπάρχουν ΗΔΗ ΠΕΝΤΕ προνόμια των Εντύπων έναντι των άλλων μορφών ΜΜΕ: 1/ Τα έντυπα ενισχύονται με χορηγία από το κράτος με περίπου 70,000ευρώ ανά έτος το καθένα (δεν ισχύει για Τηλεόραση, Ράδιο, Online) 2/ Έχουν μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ αντί 19% πληρώνουν 5% (δεν ισχύει για Τηλεόραση, Ράδιο, Online) 3/ Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση το κράτος δημοσιεύει (μόνο στα Έντυπα) έναντι πληρωμής τον εκλογικό κατάλογο 4/ Διατήρηση της (πεπαλαιωμένης) Νομοθεσίας για υποχρεωτική δημοσίευση ΜΟΝΟ σε ΕΝΤΥΠΟ ΜΜΕ γάμους, κηδείες κτλ. 5/ Διατήρηση της (πεπαλαιωμένης) Νομοθεσίας για υποχρεωτική δημοσίευση ΜΟΝΟ σε ΕΝΤΥΠΟ ΜΜΕ δημοσιεύσεις εκποιήσεων, πλειστηριασμών κτλ (και τα πέντε αποτελούν σοβαρά εισοδήματα για ένα ΜΜΕ).
Πέραν των πιο πάνω λοιπόν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αποφασίζει να δώσει κι’ άλλα στα Έντυπα όπως αύξηση της χορηγίας αλλά και καθορισμού συγκεκριμένου ποσοστού διαφήμισης από τους Ημικρατικούς προς τα έντυπα ΜΜΕ αλλά και αύξηση αγορών φύλλων εντύπου σε όλη την Δημόσια Υπηρεσία.
Τρίτον. Πώς είναι δυνατόν να επαγγέλλεσαι την Ψηφιακή Εποχή, αλλά ο Πρόεδρος σου να μην διαβάζει καν ψηφιακά ΜΜΕ αλλά παράλληλα να αρνείται να αναγνωρίσει την συμβολή των ψηφιακών ΜΜΕ και το χειρότερο να χρηματοδοτεί την μη ψηφιακή Δημοσιογραφία εις βάρος της ψηφιακής; Είναι και ολίγον τι οξύμωρο…
Εν κατακλείδι, ουδείς είναι εναντίον της στήριξης του Έντυπου. Αλλά είναι αλλιώς να υπάρχει μια συμβολική στήριξη διότι κανένας μας δεν θέλει να πεθάνει το Έντυπο (και δεν θα πεθάνει είτε με στήριξη είτε όχι) και είναι αλλιώς να στηρίζεις σε βαθμό που υποσκάπτεται ο υγιής ανταγωνισμός αφού στο τέλος της ημέρας και τα ΜΜΕ αποτελούν επιχειρήσεις ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Υγ.: Από την μια οι Εκδότες ζητούν στήριξη από το κράτος και από την άλλη ήταν οι πρώτοι που έκαναν σφοδρές μειώσεις μισθών και έθεσαν μεγάλο αριθμό δημοσιογράφων στην υποχρεωτική άδεια και πληρώνονται μόνο με το 60% από το κράτος χωρίς καμία συμπλήρωση μισθού από τους Εκδότες τους. Ας τους θέσει όρο ο Νίκος Αναστασιάδης, να μην απολύσουν κανένα και να μην κάνουν καμία μείωση μισθού. Γιατί δεν το κάνει; Αφού «πεθαίνει η δημοσιογραφία». Η δημοσιογραφία θα ζήσει με τους δημοσιογράφους να παίρνουν μισθούς πείνας ή να είναι χωρίς δουλειά;
*O Παναγιώτης Τσαγκάρης είναι Διευθυντής Ειδήσεων στην Digital Tree
